PARA AS MEDRAS

Non se nace sabendo ser nai e pai, apréndese a selo á vez que medran e maduran as crianzas. Coidalos saudablemente é unha tarefa comprometida que debe significar, na medida que sexa posible, unha clara dispoñibilidade para:

• Dedicar tempo aos coidados infantís que cubran as necesidades básicas de seguridade, alimentación, sono, abrigo, estimulación…
• Aceptalas en todo momento tal como son, coas súas virtudes, limitacións ou defectos.
• Coidar ou mellorar as relacións de parella para poder dialogar e poñerse de acordo no xeito en que se vai coidar e educar o novo membro da familia.
• Darlles exemplo vivo de comportamentos adecuados e saudables, fomentando a práctica cotiá dalgúns hábitos que proporcionan e protexen a saúde física e mental.
• Axudalas a se converteren, co tempo, en persoas autónomas, solidarias e capaces.
• Aprender a vivir sen a presenza e compaña dos fillos e fillas cando xa teñan vida independente.

Inmediatamente despois do nacemento, os servizos pediátricos realizarán unha revisión a fondo para coñecer o estado xeral de saúde da criatura e confirmar que todo transcorre con normalidade.

O seguinte cadro resumo de desenvolvemento axuda a facer un seguimento da súa evolución motriz, da maduración psicolóxica, e de como se vai adaptando progresivamente ao seu medio. É unha exposición aproximada, calquera carencia ou variación non supón obrigatoriamente unha anomalía.

 

1 mes

• Fixa a mirada
• Balbuce
• Reacciona ao ruído
• Succiona correctamente

2 meses

• Sostén a cabeza collido no brazo
• Emite variedade de sons e choros
• Segue obxectos coa vista
• Goza coas caricias

4 meses

• Xira a cabeza cara a un ruído
• Agarra obxectos
• Ri cos pais
• Sostén a cabeza estable

6 meses

• Segue obxectos en movemento
• Xira sobre si mesmo
• Séntase con apoios
• Recoñece o seu nome
• Achega obxectos á boca

9 meses

• Balbuce en diferentes tons para chamar a atención
• Busca obxectos agochados
• Séntase sen apoios
• Está de pé con apoios
• Fai pinza cos dedos índice e polgar

12 meses

• Entende ordes sinxelas
• Comunícase cunha linguaxe propia
• Iníciase en camiñar con apoio
• Expresa variadas emocións

15 meses

• Sinala obxectos en debuxos
• Pronuncia máis de cinco palabras
• Camiña só
• Leva a comida á boca
• Mostra tristeza
• Ensínalles obxectos aos pais

• Falarlle ao bebé. A voz calmarao.
• Responderlle cando faga sons repetíndoos e engadindo palabras. Axudará a que aprenda a usar a linguaxe.
• Lerlle ao bebé. Isto vaino estimular para crear sons e a entender a linguaxe.
• Cantarlle e poñerlle música. Axudará a que comece a apreciar a música e tamén será bo para o seu desenvolvemento cerebral.
• Festexar o que fai dálle moito amor.
• Apertalo e collelo con frecuencia. Favorecerá que se sinta seguro e querido.
• Xogar co bebé cando estea esperto e relaxado. Déixao descansar se está canso ou nervioso.
• Coidar a súa saúde física, mental e emocional. A crianza é unha tarefa dura! Sentíreste ben contigo mesma facilitará gozares do teu bebé.

Nos últimos tempos os modelos de familia mudaron notablemente; agora ben, é importante destacar que non son as relacións de consanguinidade ou os lazos legais os que favorecen o desenvolvemento integral das nenas e nenos, senón máis ben a existencia dun contorno no que se procure conscientemente a estimulación das fillas e fillos, no que as relacións humanas estean baseadas na comunicación e no afecto, e aprendan a sentir o apego á familia.

• Que tipo de alimentación?
  Unha axeitada alimentación na primeira infancia inflúe decisivamente no crecemento e desenvolvemento tanto físico como mental, e diminúe enormemente o risco de infeccións. Pola contra, unha alimentación infantil inadecuada, en calidade ou cantidade, condicionará a aparición de enfermidades por defecto ou por exceso de nutrientes, que poden repercutir negativamente, tanto na saúde actual como na de adulto.
  O leite materno é o mellor alimento que se lle pode ofrecer a unha criatura acabada de nacer. Ningún preparado comercial pode reproducir totalmente as súas propiedades e beneficios. É un alimento vivo que cambia ao longo da vida do/a lactante, e mesmo dentro dunha mesma tetada.
  Ao aleitar, o estreito contacto físico reforza o vínculo afectivo e beneficia emocionalmente a nai e ao bebé.
  Hai que ter en conta que a túa decisión como nai informada pola lactación artificial ou materna debe respectarse e deberanche proporcionar a axuda necesaria para calquera das opcións que escollas.

•  Que nome vou escoller?
  A escolla do nome é un acontecemento moi importante para a vida dunha persoa xa que o acompañará toda a súa vida. Un elemento máis de apego á súa familia, mais tamén á súa orixe.
  Este tamén pode ser un bo momento para recuperar a forma galega dos apelidos da familia, para deixarllos ao bebé perfectamente restaurados.
  No apartado Que o seu nome sexa propio tedes un amplo abano de propostas, máis de cen nomes para escoller e todos son nosos! Aquí tamén podedes obter información de como restaurar os vosos apelidos.

•  En que idioma lle vou falar?
  A linguaxe é unha facultade dos seres humanos que nos diferencia e define como especie, porque a partir dela desenvolvemos o noso pensamento e permite que nos comuniquemos e que poidamos vivir en sociedade.
  En Galicia a nosa identidade como pobo construíuse ao redor da lingua galega dende hai máis de mil anos. Manter ese patrimonio milenario é, en gran parte, responsabilidade da familia, a vía fundamental para que o neno ou a nena aprenda o galego dun xeito espontáneo, pois a lingua transmítese polo uso e esa transmisión debe comezar xa antes do nacemento.
  Falarlle galego non implica pechalo/a á adquisición doutras linguas, ao contrario; na nosa sociedade teñen acceso ao castelán tamén e a convivencia das dúas linguas vai favorecer a aprendizaxe doutras con mellores resultados, e favorecerá o seu desenvolvemento dun xeito máis completo. A diversidade de linguas abriralle portas no mundo laboral e enriquecerá a súa propia cultura persoal.
  Pero se valoramos axeitadamente a lingua materna mellorará tamén a súa autoestima e o vínculo coa súa familia e a súa orixe.
  A lingua na que falades xa é unha referencia para o bebé que ides ter. Aprenderá outras, pero a lingua (ou as linguas) da casa será a que o bebé teña como lingua primeira, a que identifique co seu núcleo de referencia ao longo de toda a vida.
  O voso fillo ou a vosa filla vai nacer en Galicia e falarlle galego, ademais de integralo/a na sociedade e na cultura na que vai medrar, beneficiarao/a para a correcta adquisición deste idioma.

•  Quen collerá o permiso para o coidado?
  É obrigatorio que a nai goce as 6 semanas inmediatamente posteriores ao parto. As outras 10 semanas pódense compartir co pai de forma simultánea ou sucesiva, en caso de que ambos os dous traballen.
  Tamén se pode coller a tempo parcial.
  Amplíase tamén en dúas semanas máis no caso de nacemento, adopción ou acollemento de fillo/a con algunha discapacidade. Mantense o dereito ao gozo completo da baixa maternal en caso de falecemento do/da fillo/a.
  O pai ten dereito a un permiso de 13 días de duración que se suma ao permiso por nacemento e é ampliable, en caso de parto múltiple, 2 días máis por cada fillo/a a partir do segundo nacemento.
  Poderá exercerse a tempo completo ou a tempo parcial, e durante todo o tempo que dure o permiso de maternidade ou unha vez que este conclúa.

Pódense acumular ao permiso por maternidade e mesmo gozar das que quedasen pendentes do ano anterior.

Sexa quen for o que se incorpore antes á actividade laboral, é importante que compartades as tarefas e que vos impliquedes os dous nos coidados do bebé.

Máis información: Guía de recursos, apoio e asistencia á maternidade da Xunta de Galicia

O aseo en xeral e a calquera idade debe ser suave e diario, así provocará unha reacción pracenteira e favorecerá a adquisición de hábitos saudables.

Aínda que nos primeiros meses o bebé recibe os coidados de xeito pasivo, é importante que progresivamente se promocione a súa colaboración no aseo diario e mais a súa autonomía.

Por exemplo, arredor dos 2 anos deben lavar as mans coa axuda dunha persoa maior, aos 3 deben facelo sós, e aos 4 xa deberán lavar con autonomía cara, mans e dentes.

Todos os bebés dormen moito; ao principio tres ou catro horas, día e noite, e logo piden alimento. A partir do primeiro mes van aumentando o tempo que dormen de noite e reducen o que dormen de día, mais cada un ten o seu propio ritmo e algúns respectan o noso sono e outros non. En calquera caso, nós si respectaremos o seu, pois é fundamental para un desenvolvemento saudable.

Ata os dous anos dormen entre 11 e 16 horas ao día, e ata os cinco anos entre 10 e 14. É un síntoma claro de que non durmiron o suficiente se lles custa moito espertar pola mañá, ou se están cansos e pouco activos despois do sono.

Cómpre establecer certos rituais previos á hora de durmir, que contribúan ao seu benestar e relaxación: o baño, música suave, recoller o cuarto ou ver contos cando xa poidan facelo.

Deitarémolo sen almofada e coa barriga para arriba ou de lado, para evitar atragoamentos con vómitos ou flegmas durante o sono. Evitaremos lazos ou cadeas arredor do pescozo, e tamén abrigalos en exceso ou a carón de estufas ou braseiros.

Para ter a seguridade de que a saúde do bebé marcha ben cando non existe ningunha enfermidade, os pediatras aplican un sistema ordenado de vixilancia periódica. Por iso é importante non faltar ás citas programadas, xa que é o mellor xeito de adiantarnos e coller a tempo calquera problema ou indicio. Tamén é importante respectar os tempos e as vacinas programadas no calendario de vacinacións, que axudarán a estimular as defensas contra as enfermidades infecciosas máis graves. Cómpre levalos cada vez que corresponda e rexistralo nas súas cartillas de saúde infantil para saber en todo momento os tipos e doses de vacina que recibiron.

Como actuaremos cando o bebé ten febre?
• Poñerémoslle roupa lixeira; nunca se debe abrigalo máis nin botar máis roupa na cama.
• Ofrecerémoslle a miúdo auga e outros líquidos como zumes, leite etc.
• Darémoslle comida de dixestión sinxela e non insistiremos moito se non ten apetito.
• Utilizaremos o medicamento e a dose indicada polo/a pediatra.
• Bañarémolo como de costume todos os días. Se a febre é persistente darémoslle un baño extra con auga morna ou mollarémolo cunha esponxa ou toalla en auga morna.

Como evitar os accidentes infantís?
Os bebés teñen a necesidade vital de exploralo todo; son curiosos, impulsivos e inquedos, e os pequenos golpes e rabuñaduras son parte do seu desenvolvemento normal. Ademais unha excesiva protección dos pais só limitaría a súa capacidade para autocoidarse.
A clave está en ensinarlles, pouco a pouco, a valorar, controlar e evitar os riscos, explicándolles con calma os porqués do perigo e as súas consecuencias. Debemos promover que vaian alcanzando progresivamente a súa autonomía para que sexan capaces de recoñecer o perigo, e evitalo ou controlalo, pero tamén debemos estar sempre vixiantes para adiantarnos aos posibles perigos. Se fomentamos a súa autonomía dun xeito seguro estaremos contribuíndo a que sexan persoas autónomas pero tamén a que sintan o apego polos seus.

Consellos básicos para previr accidentes domésticos
• Manter os bebés fóra da cociña mentres cociñamos, e impedirlles o fácil acceso a coitelos, garfos, tesoiras ou a calquera alimento ou obxecto pequeno que poida provocar atragoamento.
• Evitar que teñan ao seu alcance cables eléctricos, enchufes ou pequenos electrodomésticos.
• Poñer lonxe do seu alcance produtos de limpeza, desinfectantes ou aromatizantes para evitar posibles intoxicacións.
• Non deixar nunca o bebé só no cuarto de baño para evitar esvaróns, queimaduras con auga quente, afogamentos ou intoxicación por produtos de hixiene corporal. Tamén é unha boa prevención colocar na bañeira ou na ducha unha alfombra antiesvaramento.
• Evitar que anden sós preto de escaleiras, balcóns, fiestras e terrazas. Se hai escaleiras na casa é moi útil poñer portas de seguridade no acceso a estas. As fiestras deberán estar pechadas e poden instalarse pechaduras especiais que permitan a súa apertura limitada.
• Non deixar nunca ao seu alcance obxectos de costura, anacos de xoguetes ou pezas pequenas, ou ferramentas. Así evitaremos feridas, picadas e atragoamentos.
• No automóbil as crianzas deben viaxar sempre en cadeiriñas especiais para coche, que deberán ser colocadas como indique o fabricante e como recomenden os sistemas de seguridade do vehículo.

Ten sempre unha caixa de primeiros auxilios. Ha de estar á man e debe conter, cando menos:

• Gasas esterilizadas
• Apósitos adhesivos
• Esparadrapo
• Vendas
• Algodón
• Alcohol
• Auga osixenada
• Desinfectante
• Tesoiras
• Pomada antiinflamatoria
• Pinzas (para a extracción, de estelas)…

Non esquezas que ante un accidente doméstico que requira certa gravidade, debes chamar ao teléfono de urxencias sanitarias 112 ou ao 061, ou ben, acudir ao centro médico máis próximo.